کلیه و مجاری ادراری:

بیماری‌های کلیوی مجموعه‌ای از مشکلات هستند که بر عملکرد کلیه‌ها تأثیر می‌گذارند. کلیه‌ها اعضای حیاتی در بدن هستند که وظیفه فیلتر کردن خون، تولید ادرار، تنظیم میزان مایعات و الکترولیت‌ها، و دفع مواد زائد از بدن را بر عهده دارند. در صورت اختلال در عملکرد کلیه‌ها، مشکلات جدی برای سلامت بدن به وجود می‌آید. در ادامه به برخی از شایع‌ترین بیماری‌های کلیوی می‌پردازم:

1. بیماری کلیوی مزمن (CKD)

• تعریف: بیماری کلیوی مزمن به کاهش تدریجی و غیرقابل برگشت عملکرد کلیه‌ها اطلاق می‌شود که به مرور زمان بدتر می‌شود.
• علل: دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های خودایمنی (مثل لوپوس)، و عفونت‌های مکرر کلیه.
• علائم: خستگی، ورم در پاها و مچ‌ها، افزایش فشار خون، و کاهش تولید ادرار.
• درمان: مدیریت دیابت و فشار خون، رژیم غذایی مناسب، و در موارد پیشرفته، دیالیز یا پیوند کلیه.

2. سنگ کلیه

• تعریف: سنگ‌های کلیه ذرات سختی هستند که از مواد معدنی و نمکی در کلیه‌ها تشکیل می‌شوند.
• علل: کمبود مایعات بدن، رژیم غذایی غنی از نمک، پروتئین‌های حیوانی، و عوامل ژنتیکی.
• علائم: درد شدید در ناحیه پهلو و پشت، تهوع، استفراغ، خون در ادرار، و ادرار دردناک.
• درمان: افزایش مصرف مایعات، داروهای مسکن، و در موارد شدید، جراحی یا استفاده از روش‌های غیرتهاجمی مثل سنگ‌شکن برای خرد کردن سنگ‌ها.

3. عفونت‌های کلیه (پیلونفریت)

• تعریف: عفونت‌های کلیه به التهاب و عفونت باکتریایی در کلیه‌ها اطلاق می‌شود که معمولاً از عفونت‌های دستگاه ادراری به کلیه‌ها گسترش می‌یابد.
• علل: ورود باکتری‌ها از مثانه به کلیه‌ها، مشکلات ساختاری در سیستم ادراری.
• علائم: تب، درد در پهلو یا کمر، تکرر و سوزش ادرار، و ادرار کدر یا خونی.
• درمان: آنتی‌بیوتیک‌ها، مصرف مایعات زیاد، و در موارد شدید، بستری در بیمارستان.

4. گلومرولونفریت

• تعریف: التهاب گلومرول‌ها (واحدهای فیلتر کننده در کلیه) که می‌تواند به آسیب جدی به کلیه‌ها منجر شود.
• علل: عفونت‌ها، بیماری‌های خودایمنی، و دیابت.
• علائم: ادرار خونی یا کف‌آلود، فشار خون بالا، ورم در پاها و صورت.
• درمان: کنترل فشار خون، داروهای کاهنده التهاب، و در موارد شدید، دیالیز.

5. سندرم نفروتیک

• تعریف: وضعیتی که در آن کلیه‌ها مقدار زیادی پروتئین را از طریق ادرار دفع می‌کنند، که منجر به کاهش پروتئین خون و ورم شدید می‌شود.
• علل: بیماری‌های کلیوی، دیابت، عفونت‌ها و برخی داروها.
• علائم: ورم شدید در پاها و صورت، افزایش کلسترول خون، و ادرار کف‌آلود.
• درمان: مصرف داروهای کورتیکواستروئیدی، داروهای کاهنده فشار خون و کلسترول، و رژیم غذایی کم‌نمک.

6. نارسایی حاد کلیه (ARF)

• تعریف: کاهش ناگهانی و شدید در عملکرد کلیه‌ها که ممکن است به علت کمبود جریان خون به کلیه‌ها، آسیب مستقیم به کلیه‌ها، یا انسداد در دستگاه ادراری باشد.
• علل: شوک، عفونت شدید، جراحی‌های بزرگ، مصرف برخی داروها.
• علائم: کاهش ناگهانی تولید ادرار، تورم در پاها و مچ‌ها، خستگی، و تهوع.
• درمان: بستری در بیمارستان، مصرف مایعات و الکترولیت‌ها، دیالیز در موارد شدید.

7. کیست‌های کلیوی

• تعریف: کیست‌های کوچک و پر از مایع که ممکن است در کلیه‌ها تشکیل شوند. بیشتر کیست‌های کلیوی خوش‌خیم هستند و مشکلی ایجاد نمی‌کنند، اما در برخی موارد می‌توانند باعث مشکلاتی شوند.
• علل: به طور معمول ناشی از اختلالات ژنتیکی (مثل بیماری کلیه پلی‌کیستیک) یا به صورت تصادفی بروز می‌کنند.
• علائم: اغلب بدون علامت هستند، اما اگر کیست بزرگ شود، می‌تواند باعث درد، عفونت یا خون در ادرار شود.
• درمان: نیاز به درمان خاصی ندارند مگر اینکه باعث مشکلات شوند؛ در این صورت ممکن است جراحی لازم باشد.

8. بیماری کلیه پلی‌کیستیک (PKD)

• تعریف: یک اختلال ژنتیکی که باعث ایجاد کیست‌های متعدد در کلیه‌ها می‌شود و به تدریج عملکرد کلیه‌ها را کاهش می‌دهد.
• علائم: فشار خون بالا، درد شکمی، خون در ادرار، و نارسایی کلیه.
• درمان: مدیریت علائم از طریق دارو، رعایت رژیم غذایی و در موارد شدید، دیالیز یا پیوند کلیه.

9. فشار خون بالا و بیماری‌های کلیوی

• تعریف: فشار خون بالا می‌تواند باعث آسیب به رگ‌های خونی کلیه‌ها شود و عملکرد آنها را مختل کند.
• علائم: علائم فشار خون بالا ممکن است شامل سردرد، سرگیجه، و تاری دید باشد.
• درمان: داروهای کنترل فشار خون، تغییرات در سبک زندگی مثل رژیم غذایی و ورزش منظم.

10. بیماری‌های کلیوی دیابتی

• تعریف: آسیب به کلیه‌ها که در اثر دیابت ایجاد می‌شود و می‌تواند به نارسایی کلیه منجر شود.
• علائم: خستگی، ورم در دست‌ها و پاها، مشکلات ادراری.
• درمان: کنترل دقیق قند خون، مصرف داروهای کنترل فشار خون، و رعایت رژیم غذایی.

برای جلوگیری از پیشرفت بیماری‌های کلیوی، مراجعه منظم به پزشک، رعایت رژیم غذایی مناسب، کنترل فشار خون و قند خون، و مصرف کافی مایعات بسیار مهم است. همچنین، پرهیز از مصرف زیاد نمک و خودداری از مصرف بی‌رویه داروهای مسکن نیز می‌تواند به حفظ سلامت کلیه‌ها کمک کند.

علائم بیماری کلیوی:

علائم بیماری‌های کلیوی می‌توانند بسته به نوع و شدت بیماری متفاوت باشند. در مراحل اولیه، ممکن است علائم به‌خوبی مشخص نباشند، اما با پیشرفت بیماری، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:

1. تغییرات در ادرار

• تغییر در الگوی ادرار: افزایش یا کاهش دفعات ادرار، به‌ویژه در شب.
• ادرار کف‌آلود: وجود کف در ادرار که ممکن است نشانه دفع پروتئین باشد.
• خون در ادرار: ادرار ممکن است به رنگ صورتی، قرمز یا قهوه‌ای باشد.
• ادرار تیره یا بدبو: تغییر رنگ یا بوی ادرار.

2. تورم (ادم)

• تورم در پاها، مچ‌ها، صورت یا دست‌ها: کلیه‌های آسیب‌دیده نمی‌توانند سدیم اضافی را دفع کنند، که این امر باعث احتباس مایعات و تورم می‌شود.

3. خستگی و ضعف

• کم‌خونی: کاهش تولید هورمون اریتروپویتین توسط کلیه‌ها می‌تواند منجر به کاهش تعداد گلبول‌های قرمز و در نتیجه خستگی و ضعف شدید شود.

4. خارش پوست

• خارش و خشکی پوست: تجمع مواد زائد در خون که کلیه‌ها قادر به دفع آن‌ها نیستند، می‌تواند باعث خارش و خشکی پوست شود.

5. تنگی نفس

• تنگی نفس: احتباس مایعات در بدن می‌تواند به تجمع مایعات در ریه‌ها منجر شود، که نفس کشیدن را دشوار می‌کند. کم‌خونی نیز می‌تواند باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها و تنگی نفس شود.

6. افزایش فشار خون

• فشار خون بالا: کلیه‌ها نقش مهمی در تنظیم فشار خون دارند. آسیب کلیه‌ها می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود.

7. تهوع و استفراغ

• تهوع، استفراغ و کاهش اشتها: تجمع مواد زائد در بدن می‌تواند باعث تهوع، استفراغ و کاهش میل به غذا خوردن شود.

8. درد در ناحیه پهلو یا کمر

• درد پهلو یا کمر: این درد ممکن است در بیماری‌هایی مانند سنگ کلیه یا عفونت‌های کلیوی وجود داشته باشد.

9. طعم فلزی در دهان و بوی بد دهان

• تغییر در طعم غذاها و بوی بد دهان: تجمع اوره در خون می‌تواند باعث ایجاد طعم فلزی در دهان و بوی بد دهان شود.

10. مشکلات خواب

• اختلالات خواب: تنگی نفس و نیاز مکرر به ادرار در شب می‌توانند به مشکلات خواب منجر شوند.

11. کاهش تمرکز

• کاهش تمرکز و مشکل در فکر کردن: افزایش سموم در خون می‌تواند باعث مشکلات شناختی و تمرکز شود.

اگر شما یا کسی از نزدیکانتان این علائم را تجربه می‌کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام بیماری‌های کلیوی می‌تواند از پیشرفت آن‌ها و بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری کند.

جلوگیری از بیماری های کلیوی: